Kalemljenje voća

Kalemljenje voća je način da se divlje voćke oplemene u pitome. Radi se o  razmnožavanju voćki na način da se prenose osobine fidem – kalema na novu, do tada, obično divlju voćku.

Kalemljenje je u suštini, prosto, kada čovjek svalada rutinu i uhoda se malo u taj posao. Zapravo, to i nije posao koliko zadovoljstvo.

Osnovni uslovi za uspješno kalemljenje voća

Najbitniji uslov kalemljenja voća je da se kore podloge i fidem dodiruju na što većoj površini. Zatim, potrebno je da su podloga i fidem – plemka kompatibilne jedna sa drugom (npr. jabuka na divlju jabuku, kruška na divlju krušku ili dunju). Puno je veći procenat primanja kada je podloga – divlja vrsta voća, nego kada se radi o već kalemljenoj pitomoj sorti.

Tehnika kalemljenja

Također, bitno je izabrati odgovarajuću tehniku kalemljenja u pravo vrijeme (npr. kalemljenje na procijep i pod koru u proljeće, a kalemljenje na pup u ljeto). Ništa manje bitno je fizičko stanje fidema i podloge (kržljavost, oštećenost, propupalost).

Također bitno je osigurati da između podloge i fidema nema prostora za ulazak vode ili insekata.

Vrijeme za kalemljenje voća

Voće se može kalemiti u toku cijele godine. Kada su u pitanju najraširenije i najjednostavnije tehnike kalemljenja voća, koje se obično izvode za svoje potrebe i u kućnoj radinosti, tj. kalemljenje voća metodama na procijep ili pod koru.

Tada bi idealno vrijeme za kalemljenje voća bilo:

– trešnje, ašlame, Hruščova i višnje – od kraja januara do kraja marta;

– kruške, šljive, dunje, kajsije, breskve i mušmule – od početka marta do početka aprila;

– jabuke – od sredine marta do sredine maja.

Navedeno vrijeme kalemljenja voća je dato okvirno i isto treba uskladiti s klimom i vremenskim prilikama. S druge strane, kalemljenje na pup se obavlja od kraja maja do kraja septembra, a najbolje ga je obaviti u augustu. Ovo je najefikasniji način kalemljenja za rasadničku proizvodnju.

Vremenski uslovi za kalemljenje voća

Najbolje je voće kalemiti po oblačnom vremenu (kad je “omorina”, što bi narod rekao) i kad ima relativno povišen procenat vlažnosti u vazduhu. Treba izbjegavati kalemljenje po kiši, prejakom suncu (preko 20 °C), na temperaturi ispod nule, te po jakom i toplom vjetru. Idealna temperatura za kalemljenje bi bila ona između +5 do +10 stepeni °C.

Tehnike (vrste) kalemljenja voća

Kad su u pitanju tehnike kalemljenja voća, ima ih više, a najpoznatije su: kalemljenje na (budni i spavajući) pup, na list, na konus, pod koru, na procijep i tzv. engleski spoj. Za rasadničku proizvodnju je najbolje kalemljenje “na pup”. Međutim, ako čovjek vrši kalemljenje za vlastite potrebe i direktno u voćnjacima, kalemljenje na procijep je daleko najefikasnije.

Kalemljenje na pup

Kalemljenje na pup je također efikasno, ali s obzirom da se radi o niskom kalemljenju (10 – 20 cm od zemlje) čak i ako se voćka primi, postoji opasnost da dođe do oštećenja kalema od strane životinja, ptica i ljudi (prilikom košenja trave). Tako da je za kalemljenje direktno u voćnjacima, najbolje kalemljenje na procijep ili pod koru i to na visini 0,70 -1,5 m podloge od zemlje, tako da su manje šanse da se kalem pokosi ili na drugi način ošteti od strane ljudi ili da ga ptice i životinje slome ili “obrste”.

Način kalemljenja najčešće zavisi od debljine podloge. Za sve podloge debljine 1,5 – 0 cm i više najbolja metoda je kalemljenje na procijep, dok je za kalemljenje na podloge tanje od 1,5 cm najbolje koristiti metode kalemljenja pod koru ili na pup.

Postupak kalemljenja voća

Kalemljenje na procijep

Kalemljenje na procijep se vrši na način da se grančica kalemljene plemenite sorte voća usadi u tijelo divlje voćke, koju nazivamo podloga, a koja je prethodno skraćena testerom i poravnata skalperom ili nožem i nakon toga rascijepljena kroz sredinu nožem kako bi se napravio prostor za kalem. Obično se dva kalema usade u rascijepljenu podlogu sa strana nastale šupljine tako da dođe kora na koru kalema i podloge.

Šta je potrebno za kalemljenje voća?

Znači, za kalemljenje voća potrebna je divlja voćka i barem 1 grančica odrezana sa neke od već okalemljenih voćki. Kao podloga se mogu koristiti i određene pitome sorte voća. Grančice sa najmanje jednim, a optimalno sa 3 ili 4 pupa je najbolje odrezati neposredno pred kalemljenje voća. Pupoljci ne bi trebali biti u fazi listanja, tj. u odmaklom stadijumu pupanja.

Kako kalemiti voće?

U podlogu usadimo 1 – 4 kalema (grančice) u zavisnosti od debljine stabla podloge, a ako podloga ima više grana kalemljenje možemo izvesti na svakoj od grana.

Sama tehnika kalemljenja voća se izvodi na sljedeći način:

Prvo treba pripremiti podlogu za kalemljenje. Podloga se očisti od svih bočnih grančica i lišća od zemlje do mjesta predviđenog za kalemljenje (obično jedan metar visine od zemlje). Zatim se makazama (ako je podloga tanja) ili testerom, ako je podloga deblja, izvrši skraćivanje podloge. Zatim se oštrim skalperom poravna gornji dio podloge i rascijepi kroz sredinu nožem.

Na koji način usaditi?

Nakon toga se u rascijepljenu šupljinu (u sredinu) ubaci mali drveni klin koji održava širinu šupljine dok vi pripremate i uštimavate kaleme u podlogu. Kaleme (sa 3-6 pupoljaka) pripremite u obliku klina oštrim sklaperom ili nožem, na način da dijelovi koji se usađuju u podlogu budu što duži i što veće površine kore i iste (1,2 ili četiri – zavisno od debljine podloge) usadite u podlogu na način da dođe kora na koru, tj. da kora kalema bude poravnata sa korom podloge.

Umotati izolir trakom

Nakon toga izolir trakom čvrsto stegnete kalem i umotate ga na način da popunite sve praznine. Nakon toga uzmite dvije grančice dužine do 30 cm i zalijepite ih uz podlogu kalema na način da budu par centimetara više od fidema i na taj način ga štite od fizičkih udara i ptica koje slete na kalem. Preko tih zaštitinih grančica prebacite običnu najlon kesu, pažljivo da se ne ošteti fidem, i stegnite je i zavežeite oko podloge kalema, tako da vazduh ne bi ulazio i kako bi ista štitila fidem od mraza, prevelike suše, insekata i fizičkih udara.

Osjetljivost sorti voća

Uz kalem (posebno ako je vjetrovito vreme) zasadite bar jedan zaštitni kolac koji će svojom visinom nadmašivati kalem. Kod kalemljenja osetljivijih sorti voća (poput breskve i kajsije) potrebno je uzeti što manji kalem sa najviše 3 – 4 pupa. Za kalemljenje na pup, kaleme treba skidati neposredno pred kalemljenje i sa njih skinuti lišće.

Budni ili spavajući pup?

Kalemljenje na pup se može vršiti u junu na budni pup, a u augustu i septembru na spavajući pup. Pri junskom kalemljenju pup kreće odmah čim se primi, zbog čega se ovo kalemljenje naziva i kalemljenje na budni pup, dok pri kalemljenju u augustu i septembru pup sraste sa podlogom i ostaje u spavajućem stanju do sljedećeg proljeća, zbog čega je ovo kalemljenje naziva i kalemljenje na spavajući pup.

Postupak kalemljenja

Na očišćenom dijelu podloge, 10 – 20 cm od zemlje, napravi se uzdužni presjek oko 3 – 4 cm i poprečni oko 1 – 2 cm u obliku slova T. Tupom stranom noža se odvoji kora od drveta. U drugu ruku se uzme kalem i oštrim nožem se na 1,5 cm ispod osnove pup zasječe i polahko skida pupoljak sa korom i jednim tanjim slojem drveta do 1 – 2 cm iznad pupoljka.

Vezanje pupa

Skinuti pup se drži za peteljku i brzo uvlači pod koru. Ukoliko je dužina kore veća i ne ulazi u napravljeni presjek na podlozi, onda se višak kore odsječe da bi pup dobro nalegao na drvo. Stavljeni pup se uveže 1 – 2 cm iznad i oko 2 – 3 cm ispod pupoljka gumicama ili izolir trakom.

Kompatibilnost podloge i kalema za pojedine vrste voća

Da bi se voćka primila, mora podloga biti kompatibilna (podudarna) s kalemom. Najbolje je kalemiti istu vrstu voća na istu divlju vrstu voća kao podlogu, odnosno kaleme jabuke na divlju jabuku ili krušku na divlju krušku. Dakle, u principu, podloga bi trebala biti od iste vrste kao i kalem, međutim, moguće je kalemljenje voća i na druge srodne vrste.

Kalemljenje kruške

Kruška se može kalemiti na divlju (i pitomu) krušku, jabuku, rezdeliju, dunju i trn (glog). Kajsija na domaće sorte pitomih i divljih šljiva, rezdeliju i Seftel. Šljiva na domaće i divlje sorte šljiva i na rezdeliju. Jabuka na divlje (i pitome) vrste jabuke, na krušku, dunju i na trn (glog).

Kalemljenje dunje

Dunja na divlju dunju. Mušmula na dunju, divlju krušku, trn (glog), oskorušu i brekinju. Breskva i nektarina na divlju breskvu, šljivu, Seftel, badem i rezdeliju.Višnja na divlju trešnju i divlju višnju (magrivu). Trešnja (ašlama) i Hruščova na divlju trešnju ili divlju višnju. Rezdelije na šljivu. Badem na breskvu, kajsiju ili Seftel. Orah na orah, Kivi na divlju vinovu lozu, itd.

Može li se okalemiti više vrsta voća na istoj podlozi_

Na jednom stablu, tj. na istoj podlozi može se okalemiti i više vrsta voća, npr. višnja, trešnja i Hruščova na (istu) divlju trešnju; kajsija, šljiva i breskva na stablo iste divlje šljive; mušmula i kruška na dunju ili divlju krušku, itd. Također, moguće je okalemiti i više različitih vrsta npr. šljive na istom stablu divlje šljive.

Alat i sredstva za kalemljenje voća

Od alata i sredstava za kalemljenje potrebno vam je sljedeće: oštar nož, skalper, mali drveni klin, makaze za drvo, mala testera za drvo i izolir traka.

Sredstva za vezvianje

Vezivanje kalem-grančice i podloge kod kalamljenja vrši se s ciljem učvršćivanja kalema i podloge na spojnom mestu . Kao sredstvo za navedeno učvršćivanje, omotavanje i zaštitu kalema može se koristiti: voćarski kalem vosak (topli ili hladni), pčelinji vosak, smola za kalemljenje, guma za kalemljenje, kravlja balega, kravlji loj, glina (zemlja) i izolir traka.

Šta je najbolje koristiti za kalemljenje voća?

Za kalemljenje je najbolje koristiti izolir traku iz više razloga: najbrže je njom kalemiti, najčistije i najefisikasnije, jer hermetički zatvori i popuni prostor između podloge i kalema, tako da uopšte ne dozvoljava ulazak vazduha, vode ili insekata.

Prednosti i mane izolir gume i izolir trake

Guma za kalemljenje također ima niz prednosti (kalem može lakše disati, guma se sama raspadne kad odigra svoju ulogu, obično je crne boje što doprinosi većem upijanju svetlosti od strane kalema, itd.). S druge strane izolir traka ima tu manu što se nakon primanja kalema neće sama raspasti, pa ako se ne ukloni na vrijeme, zna se desiti da kako kalem raste i deblja da se izolir traka ne širi već se ureže u kalem, pa nije rijetkost da se onda za vrijeme jačeg vjetra baš oni najbolje izrasli kalemi jednostavno polome zbog izolir trake koja ih je bukvalno prerezala.

Rezime:

Dakle, potrebno je uzeti dvije grane približno jednakog obima, i obje zasjeći ukoso, tako da usjek bude oko 2-3 cm dugačak.Jedna grana treba da bude otkinuta od stabla makazama za voće, a druga samo pri vrhu, tako da ostane na stablu. Kaleme treba uklopiti tako da grana, kada se kalemi spoje, ne mijenja širinu.

Lijepljenje kalema

Dakle, da kora jedne grane bude spojena sa korom druge. Kaleme je potrebno zalijepiti izolir trakom nakon što premaže kalem – voskom po spoju. Na deblju granu se kalemi manja, uža i tanja grana.To je obično mladica.

Najbitnije u svemu je da se kore spoje, jer se tako jedino može primiti kalem.

Kada se na spoj stavi tanak sloj voska, kalem se zaštiti glinom. Poslije se to zavije najlonom, može i dijelom obične najlonske kese. Kalem bi se trebao primiti za dvadesetak dana. Treba imati na umu da se ne može kalemiti svaka vrsta na neku drugu. Krušku je, recimo, dobro kalemiti na jabuku, mada može i jabuka na krušku. Ali, šljiva, recimo, na jabuku i krušku ne ide. Pokušavajte, eksperimentišite…

Kalemljenje trešnje na podlogu višnje

Ova vrsta kalemljenja može biti učinjena na bilo kojoj vrsti nasada iz roda “ruža” u vrijeme hibernacije i ostalog drveća u vrijeme, bilo listanja ili hibernacije u vrijeme kalemljenja, tj. od polovine do kraja zime. Ovu metodu možete koristiti i kod badema, breskve, šljive, trešnje, višnje, dunje, mušmule, kajsije, jabuka, kivija, kruške, pistača, nashi kruške i mediteranskog šipka.

Postupak kalemljenja trešnje

Prvo se „domaćin“ odreže makazama na željenu visinu, u skladu sa visinom kalemljene sadnice koju želimo da postignemo.

Uzdužno rasjećemo podlogu u koju ćemo staviti kalem. Dubina zasjeka treba da je 10 do 15 cm i zavisi od debljine podloge za kalemljenje (što je podloga deblja to dublje mora biti zasjećena).

Razdvojimo podlogu u obliku slova V kako bismo mogli ubaciti plemku (kalem). Najvažnije je da se podloga i plemka potpuno poklapaju (da su potpuno iste debljine) i potom zasjećemo kalem na potpuno istu dubinu (oblik) kao što je podloga.

Ovo je slika kalema sa strane koja se u potpunosti poklapa sa podlogom.

Treba nastojati da uklapanje kalema u podlogu bude što je moguće više odgovarajuće i po dubini i po širini.

Potrebno je učvrsitit spoj. Također je potrebno kompletan kalem hermetički zatvoriti kako bi se u potpunosti spriječila dehidracija.

Rezultat nakon pedeset dana. Sretno! Preporučujemo da pogledate i članak o kalemljenju vinove loze.

Izvor: domacin.ba/bastovanstvo.rs
Foto: sveovinu.com/sbplus.hr/bastovanstvo.rs/seoskiposlovi.com/poloinfo.com